Củ thiên mà là dược liệu được dùng nhiều trong y học cổ truyền và thực phẩm chức năng. Vậy củ thiên ma có tác dụng gì với sức khỏe là câu hỏi của nhiều người. Thiên ma là một loài thực vật đặc biệt, kỳ lạ không có chất diệp lục, toàn thân màu vàng đỏ, trông xa như một mũi tên, rễ thẳng đứng giống hình chân người, lá hình vẩy cá, vì vậy còn được gọi là cây mũi tên đỏ. Củ thiên ma được chế biến theo nhiều cách để chữa trị nhiều bệnh khác nhau. Thiên ma được dùng để ngâm rượu xoa bóp là phương pháp chế biến củ thiên ma được nhiều người sử dụng. Dưới đây chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết xem củ thiên ma có tác dụng gì với sức khỏe con người?
Củ thiên ma có tác dụng gì với sức khỏe con người?
1. Tổng quan về thiên ma
Cây Thiên ma được biết đến với nhiều tên gọi khác như hợp ly Thiên ma, minh Thiên ma, thần thảo, định phong thảo, xích tiễn. Theo giải thích của dân gian, cái tên này bắt nguồn từ mối liên hệ của vạn vật trong tự nhiên với trời đất, tự sinh tự diệt. Cây thuộc họ Orchidaceae (họ Lan) với tên trong khoa học là Gastrodia Elata Blume, được tìm thấy nhiều ở rừng sâu ẩm ướt.
Cây Thiên ma xuất hiện nhiều trong các bài thuốc gia truyền của Trung Quốc với lịch sử lên đến hàng nghìn năm. Cụ thể là trong các công trình y học tên tuổi như Bản Thảo Cương Mục hay Thần Nông Bản Thảo Kinh, thảo dược này được liệt kê với công dụng trị bách bệnh.
+ Đặc điểm thực vật: Cây Thiên ma được đánh giá là một loài thực vật khác thường, không có chất diệp lục và nó chỉ sống được khi có sự xâm nhập của “nấm mật vòng”. Cây ở giai đoạn sinh trưởng và phát triển sẽ tiết ra enzyme phân hủy loại nấm này để lấy chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, khi cây bắt đầu về già, khả năng này không còn nữa, thay vào đó, nấm sẽ ăn ngược trở lại.
Về đặc điểm hình thái, theo ghi chép của Thần Nông Bản Thảo Kinh, thân cây màu vàng, mọc thẳng lên trời như hình mũi tên, thon dần và có hoa vươn ra. Có những cây có thể cao đến 1m. Cây Thiên ma có lá nhỏ như hình dáng vảy cá, có hạt, quả và hoa mọc ra.
Phần quan trọng nhất của cây là củ bởi đây là bộ phần chủ yếu được dùng để làm thuốc. Củ có hình bầu dục, tương tự với củ khoai, một số lại có dạng thanh hơi cong và quăn lại, với chiều dài đến 15cm. Củ thường có vỏ ngoài màu nâu ngả vàng hoặc màu trắng với nhiều đường vân nhăn ngang dọc. Phía dưới phần củ có một vết hình tròn, phần chồi có hình dáng như mỏ vẹt, màu nâu sẫm hoặc nâu đỏ. Củ cây Thiên ma thường rất cứng, rất khó để bị bẻ gãy và có vị hơi ngọt.
+ Phân bố: Cây Thiên ma được tìm thấy nhiều nhất ở trong các khu rừng của Đông Nam Á, cụ thể là Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc… Tại Việt Nam, loại thảo dược này chủ yếu phân bố ở các tỉnh vùng núi (Lạng Sơn, Hòa Bình…).
+ Thu hái và chế biến: Bộ phận của cây Thiên ma được dùng để làm thảo dược là phần củ. Sau 2 năm trồng và chăm sóc đúng cách, cây sẽ phát triển và cho củ thu hoạch được. Tất cả sẽ được thu hái vào mùa xuân hoặc mùa đông sau đó đem về chế biến làm thuốc.
Củ phải được bỏ vỏ, rửa sạch và hầm, luộc hoặc nướng chín tùy vào bài thuốc sử dụng. Ngoài ra, củ Thiên ma cũng có thể thái lát, sấy, phơi khô sau đó tán bột làm thuốc chữa bệnh. Để đảm bảo chất lượng được đảm bảo nguyên vẹn, các sản phẩm sau khi chế biến phải được bảo quản ở môi trường và nhiệt độ thích hợp.
+ Thành phần hóa học và công dụng của cây Thiên ma: Theo nhiều nghiên cứu của y học hiện đại, cây Thiên ma có chứa nhiều thành phần hóa học quan trọng như Vanillin, Vitamin A, Gastro Dioxide, Gastrodin Alcohol… Theo đó, các chứng minh gần đây cho thấy Gastrodin có công dụng chủ yếu và có thể chế được nhân tạo. Với y học thì đây cũng là một kết quả đáng mừng bởi thành phần này đem đến rất nhiều công dụng trong điều trị bệnh.
2. Củ thiên ma có tác dụng gì?
+ Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:
- Tác dụng an thần, chống co giật.
- Cây thiên ma có tác dụng giảm đau (tác dụng của cây mọc hoang mạnh hơn cây nuôi trồng).
- Thuốc chích nhân tạo có tác dụng giảm đau và kháng viêm.
- Polysaccharide của dược liệu có hoạt tính miễn dịch.
- Dược liệu thiên ma có tác dụng giảm lực cản của mạch máu, tăng cường lưu lượng máu ở tim và não, nâng cao sức chịu đựng thiếu oxy, hạ huyết áp, giãn mạch ngoại vi, …
+ Theo y học cổ truyền:
- Công dụng ôn hòa gan, chống co thắt, kiềm dương và trừ phong nội sinh.
3. Các bài thuốc chữa bệnh từ cây Thiên ma
+ Bài thuốc điều trị đau đầu và suy nhược thần kinh: Theo tạp chí Thần kinh tinh thần Trung Quốc số 1986,5:265, chiết xuất từ củ cây Thiên ma là một bài thuốc hiệu quả để điều trị các chứng liên quan đến mạch máu. Trong đó, đại diện phổ biến là tình trạng suy nhược thần kinh và đau đầu thường gặp. Dưới đây là 2 cách dùng cây Thiên ma trong bài thuốc này:
Chế thành hoàn 20g Thiên ma và 6g Xuyên khung sau đó dùng đều đặn 4 - 8g mỗi lần, mỗi ngày uống 3 lần giúp trị khỏi hoa mắt, thiên đầu thống.
Sắc chung 12g Thiên ma, 12g Bán hạ, 12g Phục linh, 12g Bạch truật, 4g Cam thảo, 8g Hồng quất đem uống giúp trị hoa mắt, nhức đầu do phong đàm.
+ Dùng Thiên ma chữa bệnh đau đầu rất hiệu quả: Thành phần của cây Thiên ma đóng vai trò quan trọng trong bài thuốc trị bệnh này. Cũng theo ghi nhận từ tạp chí, đã có 156 ca suy nhược thần kinh và 72 ca đau đầu do mạch máu có kết quả đáng kinh ngạc từ cách dùng này.
+ Bài thuốc điều trị các chứng do phong hàn thấp: Cây Thiên ma cũng là một thành phần quan trọng trong các bài thuốc trị tê bại, đau khớp do phong hàn thấp. Cụ thể dưới đây là 2 cách dùng cho hiệu quả cao nhất:
Nghiền mịn hỗn hợp 12g Thiên ma, 12g Ngưu tất, 6g Nhũ hương, 4g Bọ cạp đem trộn với hồ hoặc sắc uống.
Nghiền mịn hỗn hợp 12g Thiên ma, 12g Ngưu tất, 12g Đỗ trọng, 12g Tỳ giải, 1g Phụ tử, 12g Đương quy, 12g Sinh địa, 16g Huyền sâm. Sau đó luyện làm hoàn hỗn hợp với mật ong. Đều đặn uống 3 lần/ngày, 8g/lần.
Ngoài ra Thiên ma ngâm rượu cũng là một bài thuốc giúp điều trị hiệu quả tình trạng đau lưng, đau khớp. Bạn thực hiện các bước như sau:
Thái nhỏ củ 60g Thiên ma, 60g Đỗ trọng, 60g Ngưu tất, 60g phụ tử và cho vào bình thủy tinh đã được rửa sạch và lau khô.
Cho vào bình khoảng 5 lít rượu trắng loại ngon sau cho ngập hết phần nguyên liệu ở trên.
Đậy kín bình và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát trong vòng 3 tuần - 1 tháng.
Sau khoảng thời gian này, bạn có thể lấy ra và xoa bóp mỗi ngày. Việc sử dụng đều đặn sẽ giúp giảm hiệu quả tình trạng đau nhức.
+ Bài thuốc điều trị sài uốn ván: Bài thuốc này cần một liều lượng cân bằng giữa các thành phần gồm Thiên ma, Khương hoạt, Nam tinh chế, Phòng phong, Bạch phụ chế để nghiền thành dạng bột mịn. Đều đặn dùng 2 - 3 lần/ngày với 4 - 8g/lần. Người dùng nên dùng chung với rượu trắng hoặc tốt nhất là nước đã đun sôi.
+ Bài thuốc điều trị chứng động kinh: Viên Vanillin là một loại thuốc được điều chế có thành phần chính từ cây Thiên ma, là một bài thuốc chữa động kinh hiệu quả. Người lớn có thể dùng liều 1,5g/ngày, 3 lần/ngày và giảm liều này xuống đối với trẻ em. Tạp chí Thần kinh tinh thần Trung Hoa cũng đã có những ghi nhận đáng mừng về hiệu quả của thuốc do vậy người bệnh an tâm sử dụng.
+ Bài thuốc điều trị các chứng đau thần kinh: Các món ăn bổ dưỡng có thành phần từ cây Thiên ma cũng được coi là những bài thuốc quý trong điều trị các chứng đau thần kinh. Phải kể đến đầu tiên là món canh Thiên ma óc lợn. Các bước thực hiện như sau:
Cho 1 cái óc lợn và khoảng 10g Thiên ma vào nồi.
Cho thêm nước và đun nhỏ lửa trong vòng 1 giờ đồng hồ.
Vớt bỏ hết xác, bã Thiên ma sau đó nêm nếm gia vị sao cho vừa miệng.
+ Củ cây Thiên ma chữa bệnh thần kinh rất tốt: Đây là một bài thuốc cực kỳ hiệu quả cho những ai thường xuyên suy nhược thần kinh, đau nửa đầu. Kiên trì dùng đều đặn để cho kết quả tốt nhất.
+ Bài thuốc điều trị tăng huyết áp và chóng mặt: Với những ai bị cao huyết áp, thường xuyên chóng mặt thì món ăn từ cây Thiên ma cũng là một bài thuốc hay nên biết. Dưới đây là cách thực hiện món cá chép Thiên ma giúp bạn trị dứt điểm tình trạng này:
Làm sạch ruột cá chép, sau đó cho 10g Thiên ma, 10g Phục linh, 10g Xuyên khung đã thái lát vào bụng cá.
Hầm chung phần đã chuẩn bị với hành tươi, nước, gừng và gia vị trong khoảng 45 phút.
Cho nước xương lợn hoặc xương bò vào nồi cho ngập nửa cá rồi tiếp tục đun sôi.
Thêm gia vị nêm nếm cho vừa miệng là có thể dùng được.
+ Bài thuốc chữa mất ngủ: Cây Thiên ma cũng có công dụng đối với những ai thường xuyên mất ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ không cao. Bạn sắc nước hỗn hợp 10g Thiên ma, 15g Phục linh, 6g Trần bì. Sau đó thêm đường và uống đều đặn 2 lần/ngày. Bài thuốc chữa mất ngủ này đồng thời cũng có tác dụng đối với chứng đau đầu, ù tai, hoa mắt chóng mặt.
4. Liều dùng thông thường của thiên ma là gì?
Đối với triệu chứng mãn kinh: liều khuyến cáo là 20 – 80mg, 1 – 2 lần mỗi ngày.
Đối với xương yếu (loãng xương): liều khuyến cáo là 40mg mỗi ngày.
Liều dùng của thiên ma có thể khác nhau đối với những bệnh nhân. Liều lượng dựa trên tuổi, tình trạng sức khỏe và một số vấn đề cần quan tâm khác. Thiên ma có thể không an toàn. Hãy thảo luận với thầy thuốc và bác sĩ để tìm ra liều dùng thích hợp.
5. Những điều bạn nên biết khi sử dụng thiên ma?
Tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ, nếu:
Bạn có thai hoặc cho con bú, bạn chỉ nên dùng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ;
Bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác;
Bạn có dị ứng với bất kỳ chất nào của cây thiên ma hoặc các loại thuốc khác hoặc các loại thảo mộc khác;
Bạn có bất kỳ bệnh tật, rối loạn hoặc tình trạng bệnh nào khác;
Bạn có bất kỳ loại dị ứng nào khác như thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản hay động vật.
Lợi ích của việc sử dụng thiên ma nên cân nhắc với nguy cơ có thể xảy ra trước khi dùng. Tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này.
6. Mức độ an toàn của thiên ma như thế nào?
Thuốc có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng thiên ma.
Các điều kiện sức khỏe có thể tương tác với thiên ma, bao gồm:
Ung thư vú;
Các điều kiện nhạy cảm với hormone bao gồm lạc nội mạc tử cung, u xơ, ung thư buồng trứng, ung thư tử cung;
Bệnh gan;
Cấy ghép thận;
Thiếu protein.
Trên đây chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu xem củ thiên ma có tác dụng gì với sức khỏe con người. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn và người thân. Cảm ơn bạn đã quan tâm, chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe, hạnh phúc !
Có thể bạn quan tâm:
>>> Củ mài có tác dụng gì với sức khỏe con người?
Viết bình luận