Hà thủ ô đỏ là thảo dược được dùng nhiều trong thực phẩm chức năng và y học cổ truyền. Công dụng của hà thủ ô đỏ với sức khỏe như thế nào là câu hỏi của nhiều người. Hà thủ ô đỏ vốn được xem là một vị thuốc quý của Việt Nam với nhiều tác dụng rất tốt cho sức khỏe của con người. Hà thủ ô đỏ chủ yếu được biết đến như là một vị thuốc bổ, trị suy nhược thần kinh, ích huyết, khỏe gân cốt, đen râu tóc. Dưới đây chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết xem công dụng của hà thủ ô đỏ với sức khỏe con người như thế nào?
Công dụng của hà thủ ô đỏ với sức khỏe như thế nào?
1. Tổng quan về cây hà thủ ô đỏ
Hà thủ ô đỏ là loại cây dây leo, sống lâu năm. Thân quấn, mọc xoắn vào nhau, mặt ngoài thân có màu xanh tía, nhẵn, có vân và có rễ phồng thành củ. Lá mọc so le, có cuống dài. Phiến lá hình tim, dài 4 – 8cm, rộng 2,5 – 5cm, đầu nhọn, mép hơi lượn sóng, cả hạị mặt đều nhẵn. Hoa nhỏ, đường kính 2mm, mọc cách xa nhau ở kẽ lá. Hoa có 8 nhụy (trong số đó có 3 nhụy hơi dài hơn) với đầu nhụy hình mào gà.
Cây hà thủ ô đỏ thường mọc hoang ở các tỉnh miền núi từ Nghệ An trở ra, tập trung chủ yếu ở Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Hà Giang. Hiện nay, hà thủ ô đỏ được trồng ở nhiều vùng phía Bắc và phía Nam, cây mọc tốt ở Lâm Đồng, Đắc Lắc, Phú Yên, Bình Định.
+ Nhận biết Hà thủ ô đỏ: Hà Thủ Ô hay Hà Thủ Ô đỏ, vì nó có sắc đỏ, cũng để tránh nhầm với cây Hà Thủ Ô trắng (Streptocaulon juventa) (Lour), Merr, họ Thiên Lý Asclepiadaceae. Hà thủ Ô đỏ, còn gọi là “giao đằng”, là cây dây, ý nói thứ dây này luôn luôn quấn vào nhau, hay “dạ hợp”, dạ là đêm, ý nói ban đêm chúng quấn lấy nhau. Vị thuốc là rễ hay dây của cây Hà Thủ Ô Polygonum multiflorum Thunb, tên mới, hiện nay: Fallopia multiflora, họ rau răm Polygonaceae.
Hà thủ ô đỏ là một loại dây leo, sống nhiều năm. Thân mọc xoắn vào nhau. Phía ngoài nhẵn, có màu xanh tía. Lá mọc so le, có cuống dài. Phiến là hình tim hẹp, đầu lá nhọn, mép nguyên hoặc hơi lượn sóng. Cả hai mặt xanh, nhẵn. Lá mỏng màu nâu nhạt, ôm sát thân cây. Hoa nhỏ, màu trắng, mọc thành chùm, nhiều nhánh. Bầu hình 3 cạnh, vòi ngắn gồm 3 cái rời nhau. Hà thủ ô mọc hoang ở các tỉnh rừng núi phía bắc nước ta như Phú Thọ, Bắc Giang, Lào Cai, Lai Châu, Nghệ An …
+ Củ hà thủ ô đỏ có hình dáng rễ củ tựa như củ khoai nhưng lớp vỏ ngoài của có màu đỏ nâu, phần củ cứng và rất khó bổ đôi. Bên cạnh đó, bên ngoài cũng có nhiều chỗ lồi lõm hơn. Mặt bên trong có màu nâu sậm ở lớp vỏ ngoài nhưng lớp thịt trong lại có màu hồng, thịt củ xốp. Bột xay từ củ hà thủ ô có màu nâu hồng hồng, không có mùi nhưng lại có vị đắng và chát.
+ Thành phần hóa học: Cây hà thủ ô đỏ chứa 1,7% anthraglycosid, trong đó có emodin, physcion, rhein, chrysophanol. Ngoài ra, trong hà thủ ô đỏ còn có chứa 1,1% protid, 45,2% tinh bột, 3,1% lipid, 4,5% chất vô cơ, 26,45g các chất tan trong nước, lecitin, rhaponticin (rhapontin, ponticin).
Khi chưa chế biến, thảo dược này có chứa 7,68% tannin; 0,25% dẫn chất anthraquinon tự do; 0,8058% dẫn chất anthraquinon toàn phần. Sau khi chế biến, còn 3,82% tannin; 0,1127% dẫn chất anthraquinon tự do; 0,2496% dẫn chất anthraquinon toàn phần.
2. Công dụng của hà thủ ô đỏ
+ Nhuận tràng: Làm tăng nhu động ruột do các thành phần anthranoid, do đó làm xúc tiến khả năng tiêu hóa của dạ dày và ruột. Hà thủ ô được dùng trong các trường hợp đại tiện táo kết, tiêu hóa kém.
+ Bổ can thận: Dịch nước sắc của Hà Thủ Ô đỏ chế, liều 0,35g trên chuột đa cắt bỏ tuyến thượng thận, có khả năng làm tăng tích lũy đường glycogen ở gan lên 6 lần. Được dùng trong các trong các trường hợp can thận, âm hư, gây đau lưng, mỏi gối, yếu gân cốt, di tinh, liệt dương, tiểu đường, tăng mỡ máu và nhất là những trường hợp vừa tăng đường huyết, vừa tăng cholesterol. Tác dụng này chỉ có ở Hà Thủ Ô chế.
+ Tác dụng bổ thần kinh: Lexitin trong Hà thủ ô còn có tác dụng làm cường tim ếch cô lập, giúp tạo hồng cầu tốt hơn. phụ nữ khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều. Các trường hợp da xanh, thiếu máu, gầy còm,
+ Ức chế trực khuẩn lao: Nước sắc Hà Thủ Ô đỏ có tác dụng ức chế trực khuẩn lao.
+ Chống oxy hóa: Dịch chiết cồn Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng hạ cholesterol đối với chuột cống, liều 1,5g/ml (nước sắc). Hà Thủ Ô đỏ còn có tác dụng chống oxy hóa.
+ Chữa tóc bạc sớm: Hà Thủ Ô đỏ là vị thuốc bổ huyết. Do vậy, những người tóc bạc sớm cholesterol tăng, dùng rất tốt.
3. Một số bài thuốc đơn giản
+ Làm đen tóc, đẹp da, khỏe gân cốt, bền tinh khí, sống lâu: Nếu ai đang gặp phải trình trạng rụng tóc, tóc bạc sớm thì hãy dùng hà thủ ô kết hợp với bồ kết, vỏ bưởi, hương nhu và sả nấu chung với nhau tạo thành hỗn hợp gội đầu kích mọc tóc, ngăn ngừa rụng tóc và làm đen tóc rất hiệu quả.
Ngoài ra, bạn có thể dùng 400g hà thủ ô đỏ ngâm với nước vo gạo trong 1 ngày rồi vớt để ráo. Tiếp đến ngâm đậu đen cho nở và loại bỏ các hạt lép. Sau đó cho vào chõ hấp chín rồi đem phơi khô và tán thành bột mịn để uống với nước ấm mỗi ngày.
Uống nước hà thủ ô đều đặn trong 1 tháng đảm bảo bạn sẽ thấy da dẻ tươi tắn, hồng hào, gân cốt khỏe mạnh, tráng kiện, không còn rơi vào trạng thái lờ đờ, uể oải, mệt mỏi,… Người xưa thường bảo nhau “đỏ da” nhờ hà thủ ô là do vậy.
+ Chữa xơ cứng mạch máu, cao huyết áp, nam giới tinh trùng yếu: Mạch máu xơ cứng, huyết áp cao: 20g hà thủ ô, 10g lá neeem Ấn Độ phơi khô, sắc nước uống thay trà mỗi ngày. Nam giới tinh trùng yếu: Sử dụng 20g hà thủ ô đỏ cùng với 16g các loại tầm gửi dâu, ngưu tất và kỷ tử. Đem các dược liệu đi sơ chế rồi cho vào nồi sắc với 500ml nước trong vòng 20 phút. Chia làm 2 lần uống mỗi ngày.
+ Điều trị cholesterol cao, tốt cho tim mạch: Để ngăn chặn tình trạng các cholesterol xấu ngày càng tăng cao thì người bệnh nên sử dụng 1kg hà thủ ô đỏ tươi rửa sạch rồi cho lên bếp sao vàng. Tiếp đến mang đi tán thành bột mịn.
Mỗi lần uống 10g pha với nước ấm, uống 2 lần/ngày và kiên trì thực hiện trong vòng 1 tháng.4. Bạn nên sử dụng hà thủ ô đỏ như thế nào?
Hà thủ ô đỏ có rất nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe. Tuy nhiên, nếu dùng sai cách thì bạn có thể biến “thần dược” trở thành “độc dược”. Nếu hà thủ ô chưa qua chế biến mà đem đi phơi khô rồi nấu nước uống thì chất chát trong thảo dược này có thể gây viêm thận, bí tiểu, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
Loài cây này thường được thu hoạch vào mùa thu. Củ hà thủ ô đỏ sau khi đào sẽ cắt bỏ hai đầu, rửa sạch. Củ to cắt thành miếng, phơi hay sấy khô.
Cách chế biến hà thủ đô đỏ:
Hà thủ ô khô, rửa sạch, cạo vỏ, ngâm với nước vo gạo 24 giờ rồi ủ cho mềm, thái lát
Đậu đen rửa sạch, nhặt bỏ hạt lép, hạt sâu, ngâm nước 30 phút
Cho hà thủ ô vào chõ hấp, cứ 10kg hà thủ ô đỏ thì cho 100g đậu đen, nấu cho đến khi hạt đậu đen chín nhừ. Sau đó để nguội, bỏ lõi, đem đi phơi khô. Lặp lại các bước trên 9 lần được xem là tốt nhất.
4. Hướng dẫn cách ngâm rượu hà thủ ô đỏ
Bước đầu tiên để ngâm rượu là bạn phải sơ chế. Hà thủ ô khi mới được đào lên cần đem đi rửa sạch, để ráo nước rồi gọt vỏ, thái thành những lát mỏng, bỏ đi phần lõi cứng bên trong. Để loại bỏ bớt vị chát và nóng, bạn đem hà thủ ô ngâm trong nước vo gạo từ 1 – 2 ngày, thường xuyên thay nước vo gạo 2 lần/ngày để tránh hiện tượng nước vo gạo lên men có thể làm hỏng hà thủ ô.
Chuẩn bị:
+ 1,5kg hà thủ ô đỏ khô
+ 0,5kg đậu đen xanh lòng
+ 6 - 8 lít rượu trắng (rượu 40 độ)
+ 1 ít nước vo gạo.
Thực hiện: Rang đậu đen với lửa nhỏ cho thơm. Không nên rang quá kỹ vì sẽ làm mất chất dinh dưỡng trong đỗ đen. Cho hà thủ ô đã qua sơ chế và đậu đen đã rang vào bình ngâm, đổ rượu vào rồi đậy kỹ nắp lại. Ngâm khoảng 3 - 6 tháng là có thể dùng được.
Lưu ý khi dùng hà thủ ô ngâm rượu: Theo Đông y, khi dùng rượu hà thủ ô, bạn cần kiêng hành, tỏi và củ cải trắng. Bên cạnh đó, bạn cũng nên hạn chế gia vị có tính cay nóng như gừng, ớt, hành tây, hồ tiêu. Mặc dù, rượu hà thủ ô đỏ rất tốt cho sức khỏe nhưng bạn không nên lạm dụng vì uống nhiều có thể ảnh hưởng đến gan.
5. Trước khi dùng hà thủ đô đỏ bạn nên biết những gì?
Tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ, nếu:
Bạn có thai hoặc cho con bú, bạn chỉ nên dùng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ
Bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác
Bạn có dị ứng với bất kỳ chất nào của thảo dược, các loại thuốc khác hoặc các loại thảo mộc khác
Bạn có bất kỳ bệnh tật, rối loạn hoặc tình trạng bệnh nào khác
Bạn có bất kỳ loại dị ứng nào khác như thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản hay động vật.
Bạn cần cân nhắc giữa lợi ích của việc sử dụng hà thủ đô đỏ với nguy cơ có thể xảy ra trước khi dùng. Tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này.
6. Những lưu ý khi dùng hà thủ ô
Theo kinh nghiệm dân gian, trong quá trình sử dụng, nên hạn chế ăn tỏi, hành và củ cải trắng vì có thể làm giảm hiệu quả của dược liệu.
Đối với rượu hà thủ ô thì khuyến cáo không nên dùng với người tiểu đường và huyết áp thấp vì sẽ làm bệnh tình xấu đi.
Điều cuối cùng cần lưu ý là tuyệt đối không nên quá lạm dụng vào dược liệu, nhất là rượu hà thủ ô vì sẽ gây những tác dụng phụ không mong muốn. Tốt hơn hết nên dùng đúng liều lượng đã được hướng dẫn.
Trên đây chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu về công dụng của hà thủ ô đỏ với sức khỏe con người như thế nào. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn và người thân. Cảm ơn bạn đã quan tâm, chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe, hạnh phúc !
Có thể bạn quan tâm:
>>> Công dụng của đông trùng hạ thảo với sức khỏe như thế nào?
Viết bình luận