Tác dụng của axit amin với cơ thể như thế nào?

Axit amin là thành phần quan trọng cấu tạo nên protein khác nhau đảm nhiệm nhiều vai trò và chức năng trong hoạt động sống của cơ thể. Vậy tác dụng của axit amin với cơ thể như thế nào là câu hỏi của nhiều người. Các axit amin là một thành tố không thể thiếu trong cơ thể và chế độ ăn của con người. Axit amin còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động sống của cơ thể. Vậy có bao nhiêu loại axit amin và tác dụng của axit amin với cơ thể như thế nào.

1. Tổng quan về axit amin

Axit amin là những hợp chất hữu cơ sinh học quan trọng chứa nhóm chức amin (-NH2) và acid carboxylic (-COOH), cùng với một mạch bên (side-chain; nhóm R) nhất định ở mỗi amino acid. Các nguyên tố chính của amino acid là carbon, hydro, oxy, và nitơ, và một số nguyên tố khác có mặt trong mạch bên của từng amino acid. Tồn tại khoảng 500 amino acid đã được biết đến và phân loại theo nhiều cách khác nhau. Chúng có thể được phân loại tuân theo vị trí của nhóm chức trong cấu trúc chính như alpha- (α-), beta- (β-), gamma- (γ-) hoặc delta- (δ-) amino acid; các phân loại khác liên quan đến mức độ phân cực, độ pH, và kiểu mạch bên (hợp chất không vòng, hợp chất acyclic, tính thơm, chứa hydroxyl hoặc lưu huỳnh, vv.). Trong phân tử protein, amino acid chiếm số lượng nhiều thứ hai (nước là nhiều nhất) ở cơ, tế bào và mô.[6] Bên ngoài protein, amino amino acido có vai trò quan trọng trong các quá trình như vận chuyển chất dẫn truyền thần kinh và sinh tổng hợp.

Trong ngành hóa sinh, amino acid đều có nhóm amin và nhóm acid carboxylic liên kết với nguyên tử carbon alpha đầu tiên có tính quan trọng đặc biệt. Chúng được biết đến như là 2-, alpha-, hoặc α-amino acid (công thức tổng quát H2NCHRCOOH trong hầu hết các trường hợp, với R là một nhóm hữu cơ gọi là "mạch bên"); thường thuật ngữ "amino acid" là nhắc tới cụ thể hợp chất hóa học này. Chúng bao gồm 22 amino acid cấu thành nên protein, mà khi kết hợp lại thành những chuỗi peptide ("polypeptide") để tạo thành những viên gạch của vô số protein. Tất cả chúng là những L-đồng phân lập thể (các đồng phân "thuận tay trái" (left-handed)), mặc dù một số nhỏ D-amino acid ("thuận tay phải") xuất hiện ở vỏ tế bào vi khuẩn, như chất điều biến neuron (neuromodulator; D-serine), và ở một số kháng sinh. 20 loại amino acid sinh protein được mã hóa trực tiếp bởi bộ ba mã hóa codon trong mã di truyền và được coi là những amino acid "chuẩn". Ba amino acid khác ("không chuẩn" hoặc "không chính tắc") là selenocysteine (có mặt ở nhiều sinh vật nhân sơ cũng như ở hầu hết sinh vật nhân thực, nhưng không do DNA mã hóa trực tiếp), pyrrolysine (chỉ thấy xuất hiện ở một số vi khuẩn cổ và một vi khuẩn) và N-formylmethionine (mà là amino acid khởi đầu của protein trong vi khuẩn, ty thể, và lục lạp). Pyrrolysine và selenocysteine được mã hóa thông qua một số codon khác nhau; ví dụ, selenocysteine được mã hóa bởi codon kết thúc (stop codon) và phần tử SECIS (SECIS element). Tổ hợp Codon–tRNA không tìm thấy trong tự nhiên cũng được sử dụng để "mở rộng" mã di truyền và tạo ra các protein chuyên biệt như alloprotein chứa các amino acid không chuẩn.

Nhiều amino acid chuẩn và các amino acid không chuẩn cũng có vai trò quan trọng khác bên trong cơ thể ngoài việc cấu tạo nên protein. Ví dụ, trong não người, glutamat (acid glutamic chuẩn) và acid gamma-amino-butyric ("GABA", acid gamma-amino không chuẩn) lần lượt là chất dẫn truyền thần kinh kích thích và ức chế (excitatory and inhibitory neurotransmitters); hydroxyproline (một thành phần chính trong collagen của mô liên kết) được tổng hợp từ proline; amino acid chuẩn glycine dùng để tổng hợp porphyrin ở hồng cầu; và amino acid không chuẩn carnitine tham gia vào quá trình vận chuyển lipid.

Có 9 amino acid sinh protein "thiết yếu" ở cơ thể người do chúng không được tổng hợp từ những hợp chất khác trong cơ thể do vậy cơ thể cần các amino acid này thông qua thức ăn đưa vào. Ngoài ra một số amino acid thiết yếu có điều kiện, nghĩa là bình thường chúng không nhất thiết phải có trong thức ăn, nhưng lại cần có trong khẩu phần của những người không tổng hợp được chúng với một lượng đủ. Amino acid thiết yếu cũng khác nhau tùy từng loài cụ thể.

Bởi vì ý nghĩa sinh học của chúng, các amino acid là những chất dinh dưỡng quan trọng và thường sử dụng trong bổ sung dinh dưỡng, phân bón, và công nghệ thực phẩm. Công nghiệp sử dụng bao gồm các sản phẩm thuốc, nhựa phân hủy bằng sinh học (biodegradable plastic), và các chất xúc tác bất đối xứng (chiral catalysts).

+ Đặc điểm của axit amin là gì?

Cacbon, hiđro, nitơ, oxi, là bốn yếu tố chính cấu tạo thành axit amin. Về tính chất vật lý axit amin có đặc điểm như sau:

Axit amin tồn tại ở trạng thái rắn, kết tinh, có vị ngọt, đôi khi có vị đắng.

Axit amin dễ bị chị làm nóng chảy và phân hủy ở nhiệt độ cao.

Do các amino axit ở trạng thái lưỡng cực nên axit amin dễ hòa tan trong nước.

Về tính chất hóa học axit amin có đặc điểm như:

Axit amin có thể tác dụng được với axit vô cơ và kiềm để tạo ra muối tương ứng, do axit amin vừa có tính axit vừa có tính bazơ.

Axit amin có phản ứng trùng ngưng và tạo polime.

Axit amin có phản ứng este hóa.

2. Tác dụng của axit amin

Axit amin có một vai trò vô cùng quan trọng đối với cơ thể của con người. Vậy tác dụng cụ thể của axit amin là gì?

+ Cải thiện giấc ngủ và tâm trạng:

Serotonin là một chất có khả năng quyết định được tâm trạng, hành vi và khiến bạn ngủ ngon hơn, trong đó đó thì tryptophan là một axit amin sản sinh ra serotonin.

Đối với những ai có biểu hiện mất ngủ hoặc bị trầm cảm việc bổ sung axit amin tryptophan là phương pháp hỗ trợ cải thiện tình trạng ngày một cách cách hiệu quả.

+ Hỗ trợ giảm cân:

Bộ ba các axit amin thiết yếu có tác dụng hỗ trợ vợ trong việc giảm béo, giảm mỡ từ đó giúp hỗ trợ giảm cân rất hiệu quả. Nhờ vào những tác dụng nêu trên mà việc bổ sung protein và các axit amin cần thiết hàng ngày sẽ mang lại cho bạn những giấc ngủ sâu và một thân hình được như mong đợi, Do đó sức khỏe của bạn sẽ được duy trì một cách đáng kể.

+ Tránh tình trạng bị mất cơ:

Đối với những người ít vận động như là người cao tuổi hoặc người bệnh phải nằm trên giường thường xuyên sẽ rất dễ xảy ra hiện tượng teo cơ. Vì vậy mà việc bổ sung một số axit amin thiết yếu giúp tránh được tình trạng mất cơ ở người bệnh và duy trì tối đa khối lượng nạc ở người cao tuổi.

+ Tăng cường sự dẻo dai khi tập luyện:

Bộ 3 axit amin thiết yếu đóng vai trò hỗ trợ trong việc cải thiện hiệu năng tập luyện nhờ vào khả năng giảm đau nhức do phải hoạt động thường xuyên và phục hồi cơ bắp cực kỳ hiệu quả.

Bên cạnh đó việc bổ sung các axit amin thiết yếu cũng là một cách hỗ trợ hiệu quả cho việc tăng cơ và và cải thiện sức khỏe đối với những người không tập luyện.

+ Axit amin được phân loại như thế nào?

Để có một cơ thể khỏe mạnh con người chúng ta phải cần đến 20 loại axit amin khác nhau. Trong số đó có axit được amin được phân loại hai nhóm chính đó là axit amin thiết yếu và nhóm axit amin không thiết yếu.

- Axit amin thiết yếu:

Được gọi là axit amin thiết yếu bởi vì đây là các axit amin mà cơ thể không thể tự tổng hợp được mà cần phải bổ sung hàng ngày qua việc ăn uống, Ví dụ như ăn nhiều các loại thực phẩm trứng sữa thịt,...

Khi bổ sung thực phẩm vào cơ thể các axit sẽ được chuyển hóa thành nhiều các loại axit amin khác nhau và các axit amin này sẽ được hấp thụ vào máu và đưa đến các cơ quan của cơ thể để phục vụ các nhu cầu phù hợp.

Thông thường sẽ có 9 loại axit amin thiết yếu:

1. Phenylalanine: Để sản sinh ra các chất dẫn truyền thần kinh như thyroxine, epinephrine, dopamine, ... Thì Phenylalanine chính là tiền chất của những axit amin này, không những vậy mà Phenylalanine đóng vai trò rất quan trọng trong các hoạt động của protein, enzyme và một số các axit amin khác.

2. Valine: Đây là một trong số những axit amin chuỗi nhánh về một phía, Valine có khả năng hỗ trợ tăng cơ và phục hồi sức khỏe.

3. Threonine: Đây là một axit amin rất cần thiết trong quá trình tổng hợp các protein cấu trúc như là collagen, elastin và trong các mô liên kết. Vì vậy việc bổ sung axit amin Threonine sẽ giúp tăng sự đàn hồi của da và răng miệng chắc khỏe.

4. Methionin: Việc bổ sung axit amin Methionin giúp tăng khả năng giải độc và trao đổi chất.

5. Lysine: Axit amin Lysine hỗ trợ rất tốt trong việc tăng cơ bắp, giúp xương chắc khỏe và phục hồi các chấn thương nhanh chóng. Khi bị thiếu loại axit amin dễ dẫn đến tình trạng căng thẳng, lo lắng.

6. Histidine: Đây là axit rất cần thiết cho quá trình hình thành tế bào máu và histidine khi chuyển hóa thành histamine một chất có khả năng dẫn truyền thần kinh, giúp hỗ trợ tăng hệ miễn dịch, giúp ngủ ngon, cải thiện tình trạng sinh lý, …

7. Leucine: Cũng giống với axit amin Valine, đây là một chất giúp cải thiện tình trạng rụng tóc, mệt mỏi, và tăng cơ, chắc khỏe xương.

8. Isoleucine: Axit amin này có vai trò làm lành vết thương nhanh chóng, tăng cơ, tăng miễn dịch,... Những người lớn tuổi nên bổ sung loại axit amin này mỗi ngày.

9. Phenylalanine: Khi thiếu hụt axit amin Phenylalanine ở trẻ nhỏ sẽ khiến trẻ chậm tăng cân và suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi.

- 11 Axit amin không thiết yếu:

Nhóm axit amin không thiết yếu tồn tại chủ yếu trong các thực phẩm giàu chất đạm, bao gồm 11 axit amin.

Arginine (Là một thành phần của quá trình tổng hợp protein).

Cysteine (Kí hiệu hóa học Cys).

Alanine (Kí hiệu hóa học Ala).

Glutamate (Kí hiệu hóa học Glu).

Aspartate (Kí hiệu hóa học Asp).

Proline (Kí hiệu hóa học Pro).

Glycine (Kí hiệu hóa học Gly).

Serine (Kí hiệu hóa học Ser).

Tyrosine (Kí hiệu hóa học Tyr).

Glutamine (Kí hiệu hóa học Gln).

Asparagine (Kí hiệu hóa học Asn).

Đây là 11 axit amin không thiết yếu, cơ thể cũng có có khả năng tự tổng hợp được những axit amin này. Nhưng trong một số trường hợp cơ thể cần nhiều hơn sơn được axit amin sản sinh ra, vì vậy mà việc bổ sung axit amin qua việc ăn uống là rất cần thiết.

3. Nguồn cung cấp các axit amin thiết yếu

Isoleucine có nhiều trong thịt gà, cá, hạnh nhân, hạt điều, trứng, gan, đậu lăng và thịt bò.

Leucine có nhiều trong đậu tương, đậu lăng, lòng đỏ trứng, hạnh nhân, cá, lạc, tôm.

Lysine có nhiều trong phô mai, khoai tây, sữa, trứng, thịt đỏ, các sản phẩm men.

Methionine có nhiều trong thịt, cá, đậu đỗ tươi, trứng, đậu lăng, hành, sữa chua, các loại hạt.

Phenylalanine có nhiều trong sữa, hạnh nhân, bơ, lạc, các hạt vừng.

Threonine có nhiều trong thịt, cá, trứng. Những người ăn chay có thể bổ sung từ sữa đã tách kem, gạo tấm, đậu tươi, lạc, hạt điều (nhưng hàm lượng trong các nguồn này rất thấp, nên buộc phải dùng sinh tố bổ sung).

Tryptophan có nhiều trong chuối, đậu phộng, hạt sen, gạo, thịt gà tây, bí đỏ (bí đỏ chứa một lượng tryptophan rất dồi dào)

Valine có nhiều trong sữa, thịt, ngũ cốc, nấm, đậu tương và lạc.

Histidine có nhiều trong thịt, sữa, cá, gạo, bột mì.

Mặc dù các loại protein thực vật có giá trị sinh học thấp hơn so với protein từ trứng hay sữa... nhưng chúng lại chứa đủ các axit amin cần thiết đối với con người dù với lượng nhỏ. Có thể ăn nhiều loại rau xanh, các loại hạt khác nhau sẽ làm tăng giá trị sinh học của protein thực vật.

4. Một vài điều nên biết khi bổ sung các axit amin thiết yếu

Những protein thực phẩm nào có các axit amin thiết yếu với tỷ lệ cân đối tương tự như protein cơ thể sẽ được cơ thể dùng trọn vẹn (100%) để tổng hợp protein cho cơ thể. Chúng được coi là protein lý tưởng hay protein chất lượng cao và thông thường là protein của sữa hay của trứng.

Mỗi loại protein thực phẩm thường thiếu hụt các axit amin thiết yếu không giống nhau. Vì vậy để tăng cường giá trị sinh học, chúng ta có thể dùng chung nhiều loại thực phẩm, chúng có thể bổ sung cho nhau.

Ví dụ hỗn hợp gạo - đậu nành hoặc đậu xanh - mè - đậu phộng có giá trị sinh học tương đương với sữa và trứng. Nhờ đậu nành giàu lysine, mè giàu methionine và đậu phộng giàu tryptophan, đã bổ sung cho các thiếu hụt axit amin thiết yếu của gạo.

Các loại sản phẩm bổ sung dinh dưỡng cũng là lựa chọn tốt để cung cấp axit amin thiết yếu nếu có điều kiện kinh tế.

Axit amin thiết yếu cùng với các axit amin cần thiết khác trong tổng số 22 axit amin quan trọng của cơ thể làm lên 1 cơ thể khỏe mạnh, giàu sức sống...

Trên đây chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu tác dụng của axit amin với cơ thể như thế nào. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn và người thân. Cảm ơn bạn đã quan tâm, chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe, hạnh phúc !

Có thể bạn quan tâm:

>>> Sinh địa có tác dụng gì với sức khỏe con người

>>> Saponin có tác dụng gì với sức khỏe con người?

>>> Resveratrol có tác dụng gì với sức khỏe con người?