Vitamin A là vitamin mà gần như ai cũng biết và cũng đã từng uống vậy công dụng vitamin A với sức khỏe con người như thế nào không phải ai cũng biết. Vitamin A là một vitamin tăng trưởng, cần thiết cho sự phát triển thể chất của trẻ, góp phần tăng cường hệ miễn dịch chống lại các bệnh nhiễm trùng. Ngoài ra, vitamin A giúp trẻ nhìn tốt và giúp trẻ có thể phân biệt màu sắc. Vitamin A đã chuyển hoá có trong các sản phẩm động vật như thịt, cá, gia cầm và các sản phẩm từ sữa. Một loại khác là tiền vitamin A có trong các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây và rau quả. Loại tiền vitamin A phổ biến nhất là beta-carotene. Dưới đây chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết về công dụng của vitamin A với sức khỏe con người như thế nào.
Công dụng Vitamin A với sức khỏe con người như thế nào?
1. Công dụng của Vitamin A
+ Tăng cường và bảo vệ sức khỏe của đôi mắt: Vitamin A rất cần thiết cho cơ thể để duy trì thị lực tốt, làm chậm quá trình suy giảm thị lực do tuổi tác cũng như ngăn chặn sự phát triển của bệnh quáng gà.
Thực tế cho thấy, một trong những nguyên nhân gây ra bệnh quáng gà là do cơ thể thiếu hụt vitamin A. Người ta tìm thấy rhodopsin trong võng mạc của mắt, gây ra hiện tượng nhạy cảm với ánh sáng. Cụ thể, những người bị quáng gà vẫn có thể nhìn bình thường vào ban ngày, nhưng sẽ giảm thị lực trong bóng tối.
Ngoài ra, thoái hóa điểm vàng do tuổi tác cũng là một trong những nguyên nhân gây mù, đây là kết quả của việc tổn thương tế bào võng mạc do stress oxy hóa gây ra. Tình trạng bệnh thoái hóa điểm vàng sẽ giảm đến 25% khi được bổ sung chất chống oxy hóa, gồm có vitamin A thuộc dạng beta-carotene
+ Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư: Ung thư là hiện tượng các tế bào phân chia một cách mất kiểm soát. Việc bổ sung đầy đủ vitamin A, nhất là ở dạng beta-carotene, cho cơ thể sẽ làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, như ung thư cổ tử cung, phổi, bàng quang và hạch Hodgkin.
Lúc này, vitamin A có vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng và phát triển của tế bào khỏe mạnh nên giảm đi sự xuất hiện của các tế bào ung thư.
Tuy nhiên, việc bổ sung vitamin A từ thực vật sẽ mang lại hiệu quả khác so với việc bổ sung vitamin A từ động vật, thậm chí tùy vào tình trạng sức khỏe. Bằng chứng cho thấy những người hút thuốc khi được bổ sung hợp chất beta-carotene dường như có tỷ lệ mắc bệnh ung thư phổi cao hơn.
+ Tăng cường hệ thống miễn dịch: Vitamin A hỗ trợ tăng cường hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, giúp bạn tránh khỏi nhiều bệnh tật do sự gây hại của các vi khuẩn và các tác nhân lây nhiễm khác.
Vitamin A cũng tham gia vào việc sản xuất và hoạt động của các tế bào bạch cầu, góp phần loại bỏ các vi khuẩn và mầm bệnh ra khỏi máu. Do đó, nếu cơ thể bị thiếu hụt vitamin A thì có thể dẫn đến việc mắc một số bệnh nhiễm trùng hoặc làm giảm quá trình hồi phục khi bạn bị ốm.
+ Giảm nguy cơ bị mụn trứng cá: Mụn trứng cá xuất hiện do các tuyến bã nhờn bị tắc nghẽn, dù chúng vô hại nhưng ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ và sức khỏe tinh thần ở người bị mụn như cảm giác mất tự tin, lo lắng hay trầm cảm.
Việc thiếu hụt vitamin A có thể làm tăng nguy cơ phát triển mụn trứng cá, vì thúc đẩy quá trình sản xuất keratin protein trong các lỗ chân lông trên bề mặt da, gây chế tế bào da cũng như chúng sẽ khó bị loại bỏ ra khỏi lỗ chân lông, dẫn đến việc tắc nghẽn lỗ chân lông.
Vì thế, điều trị mụn trứng cá thường được sử dụng một số loại thuốc có chứa vitamin A và bán theo đơn do bác sĩ kê.
+ Tăng cường sức khỏe xương: Để cho xương chắc khỏe, bạn không chỉ bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin A, canxi và protein, mà còn nên bổ sung vitamin A với hàm lượng vừa phải.
Vì thực tế cho thấy, những người có hàm lượng vitamin A trong máu thấp, có tỷ lệ gãy xương cao hơn so với người được bổ sung đầy đủ vitamin này. Như theo kết quả phân tích từ một số nghiên cứu cho thấy: những người có chế độ ăn uống đầy đủ vitamin A giảm nguy cơ gãy xương đến 6%.
+ Tăng khả năng sinh sản, hỗ trợ sức khỏe thai kỳ: Vitamin A là chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì hệ thống sinh sản khỏe mạnh ở nữ giới lẫn nam giới, cũng như hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng của thai nhi.
Kết quả nghiên cứu trên động vật cho thấy: sự thiếu hụt của vitamin A có thể làm chậm sự phát triển của các tế bào tinh trùng, gây vô sinh ở nam giới. Ngoài ra, ở nữ giới còn làm giảm chất lượng trứng và sự hình thành trứng trong tử cung.
Vitamin A còn tham gia vào sự tăng trưởng và phát triển của các cơ quan cũng như cấu trúc chính để hình thành nên thai nhi, gồm khung xương, hệ thần kinh, tim, mắt, phổi, thận và tuyến tụy.
2. Vai trò của vitamin A đối với mắt
Vitamin A tạo ra những sắc tố trong võng mạc của mắt và chúng thúc đẩy tầm nhìn của chúng ta tốt trong ánh sáng yếu. Nó cũng giúp bảo vệ và duy trì giác mạc (một lớp ngoài cùng của mắt) và kết mạc (một màng mỏng bao phủ bề mặt mắt và bên trong mí mắt của bạn).
Chính vì vậy, việc bổ sung Vitamin A đầy đủ đối với cơ thể của bạn sẽ giúp chống lại một số căn bệnh về mắt chẳng hạn như thoái hóa điểm vàng và sức khỏe mắt liên quan đến vấn đề tuổi tác. Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng việc bổ sung lượng Vitamin A khiến tăng nồng độ của các tiền chất của Vitamin A trong máu cao hơn bình thường có thể làm giảm nguy cơ thoái hóa: điểm vàng của bạn lên đến 25%.
+ Thiếu vitamin A ảnh hưởng như thế nào đến mắt: Gây bệnh khô mắt trong đó có vệt Bitot, khô giác mạc, nhuyễn giác mạc dẫn đến sẹo giác mạc gây mù vĩnh viễn. Làm thoái hóa, sừng hóa các tế bào biểu mô giảm chức năng bảo vệ cơ thể. Làm giảm khả năng đề kháng với bệnh tật nên tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ em. Làm trẻ chậm lớn, nếu thiếu vitamin A sớm có thể còn ảnh hưởng tới phát triển trí tuệ của trẻ khi đến tuổi đi học.
+ Hậu quả của thừa vitamin A: Thừa vitamin A cũng gây ngộ độc nên không thể sử dụng tùy tiện. Vitamin A tan trong chất béo và có thể được tích lũy trong cơ thể.
Nếu tiêu thụ một lượng lớn vitamin A kéo dài hàng ngày sẽ dẫn đến các triệu chứng ngộ độc gan, đau khớp, đau đầu, biến đổi xương, nôn, da khô dễ bong vẩy hay gây thóp phồng ở trẻ em.
Tuy nhiên, các biểu hiện này ít xảy ra do tiêu thụ vitamin A và betacaroten (tiền vitamin A) từ khẩu phần ăn trừ khi dùng quá nhiều betacaroten với thời gian dài sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa betacaroten trong cơ thể và da trở nên vàng có tên là Xantoza. Nhưng hiện tượng này sẽ mất đi khi ngừng sử dụng thực phẩm giàu chất này.
Khuyến nghị mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho phụ nữ thời kỳ mang thai không nên sử dụng vitamin A vượt quá 3.000mcg hàng ngày (tương đương 10.000 đơn vị quốc tế – IU) hoặc không nên vượt quá 7.500mcg (25.000IU) hàng tuần vì sử dụng thừa vitamin có thể gây quái thai.
Khuyết tật trẻ sơ sinh hay gặp do mẹ sử dụng quá mức vitamin A gồm các dị dạng ở mặt và đầu như sứt môi – hở hàm ếch, bệnh ở hệ tim mạch, bộ phận sinh dục, thần kinh trung ương, hệ xương và cơ. Một liều đơn khoảng 150.000mcg (500.000IU) vitamin A có thể gây độc cho phụ nữ có thai. Do đó, phụ nữ có thai phải sử dụng đúng liều lượng vitamin A.
Vì vậy, cần chú ý đến giới hạn tiêu thụ vitamin là mức tiêu thụ vitamin A cao nhất trong thời gian dài mà không gây ảnh hưởng phụ tới sức khỏe. Nên sử dụng lượng vitamin A có trong khẩu phần ăn sẽ tốt hơn vì chúng ít gây các ảnh hưởng phụ.
+ Liều dùng vitamin A cho người lớn: Sử dụng theo liều lượng chỉ định của bác sĩ. Tùy từng bệnh lý và tình trạng sức khỏe mà liều dùng ở mỗi người có thể khác nhau.
Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh thiếu hụt vitamin A, không liên quan đến bệnh khô mắt: uống 100.000 IU uống hoặc tiêm bắp trong ba ngày, tiếp theo là 50.000 IU mỗi ngày trong hai tuần. Sau hai tuần, bạn dùng liều hàng ngày 10.000-20.000 IU trong vòng hai tháng.
Liều dùng thông thường cho người lớn trong chương trình can thiệp cộng đồng: dùng liều duy nhất 20.000 IU uống mỗi tháng trong vòng 6 tháng, 4 tháng hoặc 1 tháng.
Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh gan: dùng liều hàng ngày là 5.000 IU trong 6 tháng hoặc 10.000 IU trong 4 tháng.
+ Liều dùng vitamin A cho trẻ em: Sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Liều khuyến cáo trong dự phòng và điều trị thiếu vitamin A cho trẻ em trên 8 tuổi:
Dự phòng thiếu vitamin: uống 5000 IU/ ngày, uống một đợt khoảng 1–2 tuần. Trẻ em nhỏ hơn 8 tuổi uống 5000 IU/ lần, tuần 3 lần, uống một đợt trong 1–2 tuần.
Điều trị thiếu vitamin: uống 15000 IU/ ngày, mỗi đợt khoảng 1–2 tuần dưới sự theo dõi của bác sĩ.
3. Nguồn thực phẩm giàu vitamin A nhất
+ Gan bò: Gan động vật là một trong những nguồn giàu vitamin A, trong đó có gan bò. Điều này là do, giống như con người, động vật lưu trữ vitamin A trong gan. Một khẩu phần 85 gram gan bò xào có chứa 6.582 microgam (mcg) vitamin A. Bên cạnh đó, gan là loại thịt nội tạng có nhiều protein và các chất dinh dưỡng khác, bao gồm đồng, vitamin B2, B12, sắt, folate và choline tốt.
+ Dầu gan cá: Gan cá cũng là nguồn vitamin A tuyệt vời với 1 muỗng canh dầu gan cá tuyết cung cấp 4.080 mcg vitamin A. Dầu này và các loại dầu cá khác là một trong những nguồn axit béo omega-3 phong phú nhất, giúp chống viêm, bảo vệ tim và có thể điều trị hoặc ngăn ngừa trầm cảm. Dầu gan cá tuyết cũng là một nguồn vitamin D tuyệt vời, với 1 muỗng canh chứa 340% so với lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA).
+ Khoai lang: Một củ khoai lang nướng trong cung cấp 1.403 mcg vitamin A. Vitamin A có trong loại rau củ này ở dạng beta carotene, một số nghiên cứu cho thấy khi vitamin A ở dưới dạng này có thể bảo vệ cơ thể chống lại ung thư tuyến tiền liệt và ung thư ruột kết. Ngoài ra, khoai lang cũng ít calo và không có chất béo. Chúng là nguồn cung cấp vitamin B-6, vitamin C và kali rất tốt. Khoai lang có nhiều chất xơ và với chỉ số đường huyết thấp, chúng có thể giúp bạn kiểm soát lượng đường trong máu.
+ Cà rốt: Cà rốt rất giàu beta carotene và một nửa cốc cà rốt sống chứa 459 mcg vitamin A. Chỉ với 26 calo mỗi phần, cà rốt tạo ra một món ăn nhẹ và tốt cho sức khỏe, đặc biệt là khi được phục vụ cùng với sốt hummus hoặc Salad quả bơ Mexico (Guacamole). Cà rốt cũng rất giàu chất xơ, có thể giúp ngăn ngừa táo bón và tăng cường sức khỏe đường ruột tốt hơn.
+ Đậu mắt đen: Đậu là một nguồn protein thực vật tuyệt vời và chúng cũng rất giàu chất xơ. Mỗi chén đậu đen mắt luộc chứa 66 mcg vitamin A. Đậu mắt đen cũng là một nguồn chất sắt dồi dào. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh được vai trò của nhiều loại đậu khác nhau trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim, cũng như cải thiện các tình trạng bệnh như huyết áp cao, đột quỵ và tiểu đường type 2.
+ Rau bina: Giống như các loại rau lá xanh khác, rau bina chứa rất nhiều chất dinh dưỡng. Mỗi nửa chén rau bina luộc cung cấp 573 mcg vitamin A. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng rau bina có thể làm giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe của tim.
+ Bông cải xanh: Bông cải xanh là một nguồn vitamin A có lợi cho sức khỏe với một nửa cốc cung cấp 60 mcg. Một khẩu phần bông cải xanh chỉ chứa 27 calo và cũng là một nguồn vitamin C và K tuyệt vời. Vitamin K rất cần thiết cho quá trình chuyển hóa xương và đông máu, trong khi vitamin C tăng cường chức năng miễn dịch và có đặc tính chống oxy hóa, chống viêm. Ăn rau họ cải, chẳng hạn như bông cải xanh, cũng có thể làm giảm nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư do có sự hiện diện của một chất gọi là sulforaphane.
+ Ớt chuông hay ớt ngọt: Một nửa chén ớt chuông đỏ ngọt cung cấp 117 mcg vitamin A. Khẩu phần này chỉ chứa 19 calo và rất giàu vitamin C, vitamin B-6 và folate. Ớt chuông là một nguồn tuyệt vời của chất chống oxy hóa, chẳng hạn như capsanthin hay chất quercetin, có đặc tính chống viêm và kháng histamine.
+ Trái xoài: Một quả xoài tươi trung bình chưa 112 mcg vitamin A. Xoài rất giàu chất chống oxy hóa và chất xơ, có thể góp phần cải thiện chức năng đường ruột và kiểm soát lượng đường trong máu.
+ Dưa lưới: Một nửa cốc dưa lưới cung cấp 135 mcg vitamin A và đây là một nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời để chống oxy hóa, giúp tăng cường chức năng miễn dịch và bảo vệ cơ thể chống lại một số bệnh.
+ Quả mơ khô: Chỉ với 1 phần quả mơ khô có chứa 63 mcg vitamin A. Ngoài ra, mơ khô và các loại trái cây khô khác cũng có nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, mơ khô cũng chứa rất nhiều đường và calo, vì vậy người sử dụng nên tiêu thụ chúng trong chừng mực.
+ Bánh bí ngô: Bánh bí ngô là một món ăn khác giàu vitamin A, với một miếng chứa 488 mcg vitamin A. Điều này là do, giống như các loại rau khác, bí ngô rất giàu beta carotene. Bên cạnh đó, bí ngô cũng là một nguồn chất chống oxy hóa tốt, chẳng hạn như vitamin C, lutein và zeaxanthin. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng thực phẩm chứa hàm lượng cao các chất này có thể giúp người sử dụng bảo tồn thị lực và ngăn ngừa các bệnh về mắt phổ biến.
+ Nước ép cà chua: Một phần ba cốc nước ép cà chua chứa 42 mcg vitamin A và cà chua rất giàu vitamin C và lycopene, đây đều là các chất chống oxy hóa. Giống như bí ngô, cà chua và nước ép cà chua có chứa lutein và zeaxanthin đều có lợi cho sức khỏe của mắt.
+ Cá trích: Một khẩu phần cá trích Đại Tây Dương ngâm (85 gram) cung cấp 219 mcg vitamin A, protein và vitamin D. Đây là một loại cá béo, cá trích là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn tăng lượng omega-3 tốt cho sức khỏe của tim và não. Trên thực tế, Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyên bạn nên ăn 2 khẩu phần cá béo mỗi tuần.
Nhiều loại thực phẩm, cả từ thực vật và từ động vật, đều chứa một lượng vitamin A. Cách tốt nhất để đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng đầy đủ là sử dụng chế độ ăn đa dạng và cân bằng, đầy đủ trái cây, rau, ngũ cốc, chất béo có lợi cho sức khỏe và protein nạc. Bạn có thể dễ dàng đáp ứng hàm lượng vitamin A cần thiết bằng cách thường xuyên ăn một số thực phẩm được liệt kê trong bài viết này. Nhiều loại thực phẩm khác cũng chứa vitamin A bổ sung như ngũ cốc, bơ thực vật và các sản phẩm từ sữa.
Trên đây chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu về công dụng Vitamin A với sức khỏe con người như thế nào. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích với bạn và người thân. Cảm ơn bạn đã quan tâm, chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe, hạnh phúc !
Có thể bạn quan tâm:
>>> Công dụng của củ tỏi với sức khỏe con người như thế nào
Viết bình luận