Rau sam là loại thảo dược mọc dại và mọc khá nhiều tại Việt Nam. Nó thường được sử dụng làm rau ăn hàng ngày tuy nhiên không phải ai cũng biết về công dụng của rau sam như thế nào. Rau sam có vị chua, tính hàn, không độc, có công dụng chữa trị các chứng cảm, lỵ, ghẻ lở và sát khuẩn, tiêu sưng thũng, trị mờ mắt…Rau sam thích nghi ở những nơi ẩm mát như: vườn nhà, bờ ruộng, bờ kênh mương, ven đường hoặc mọc xen kẽ trong những luống hoa, ruộng khoai lang, lạc. Dưới đây chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết về công dụng của ra sam.
Công dụng của rau sam như thế nào?
1. Tổng quan về rau sam
Rau sam là một loài cây sống một năm, thân mọng nước trong họ Rau sam (Portulacaceae), có thể cao tới 40 cm. Nó có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Đông, nhưng đã thích nghi với điều kiện môi trường ở các khu vực khác và có thể bị coi là một loài cỏ dại. Nó có thân bò sát mặt đất màu hơi hồng/đỏ, trơn nhẵn với các lá mọc đối thành cụm tại các đốt hay đầu ngọn.
Các hoa màu vàng có 5 phần như thông thường và đường kính tới 0,6 cm. Các hoa bắt đầu xuất hiện vào cuối mùa xuân và kéo dài cho tới giữa mùa thu. Hoa mọc đơn tại phần tâm của các cụm lá và chỉ tồn tại trong vài giờ vào những buổi sáng nhiều nắng. Hạt được bao bọc trong các quả dạng quả đậu nhỏ, chúng sẽ mở ra khi hạt đã phát triển thành thục. Rau sam có rễ cái với các rễ thứ cấp dạng sợi và nó có thể chịu đựng được các loại đất sét rắn, nghèo dinh dưỡng cũng như chịu hạn tốt.
Rau sam là một loại cỏ sống lâu năm, có nhiều cành mẫm, nhẵn. Thân có màu đỏ nhạt, dài 10-30cm. Lá hình bầu dục dài, phía đáy lá hơi thót lại, không cuống, phiến lá dày, mặt bóng, dày 2cm, rộng 8-14mm. Những lá phía trên họp thành một thứ tổng bao quanh các hoa, hoa mọc ở đầu cành, màu vàng, không có cuống. Quả nang hình cầu, mở bằng 1 nắp. Trong có chứa nhiều hạt màu đen bóng.
+ Tác dụng dược lý: Nghiên cứu khoa học cho thấy rau Sam có tác dụng ngăn chặn sự phát triễn của vi trùng lỵ và thương hàn. Dịch chiết rau Sam bằng cồn etylic có hiệu quả rõ rệt đối với trực khuẩn Coli, kiết lỵ và thương hàn. Những nhà khoa học Mỹ và Úc còn cho biết trong rau Sam có nhiều acid béo Omega-3 có tác dụng rất tốt trong việc ngăn ngừa bệnh tim mạch và tăng cường sức miển dịch của cơ thể. Thành phần hoá học: Vitamin A,C, B1, B2, PP, E. tanin, saponin và men ureaza.
Tuy được gọi là rau nhưng thường thì người ta chỉ coi nó như là cỏ dại, chỉ dùng nó như là một loại rau ăn lá rất hạn chế. Nó có vị hơi chua và mặn. Nó có thể dùng tươi trong xà lách hay luộc, nấu tương tự như rau bi na. Do các chất nhầy mà nó chứa nên nó cũng được coi là thích hợp cho một số món súp hay thịt hầm. Thổ dân Australia dùng hạt của nó làm một loại bánh mì.
Rau sam chứa nhiều các axít béo omega-3 hơn các loại rau ăn lá khác. Nó là một trong số rất ít các loài cây có chứa EPA omega-3 chuỗi dài. Nó cũng chứa nhiều loại vitamin (chủ yếu là vitamin C và một số vitamin B cùng các carotenoit), cũng như các chất khoáng dinh dưỡng như magiê, canxi, kali và sắt. Trong rau sam còn có hai loại betalain ancaloit, là các betacyanin màu đỏ (trong thân cây màu hồng/đỏ) và các betaxanthin màu vàng (trong các hoa và những phần màu vàng của lá). Cả hai loại ancaloit này đều là các chất chống ôxi hóa tiềm năng và người ta cũng phát hiện ra các tính chất chống đột biến gen trong các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm.
2. Công dụng của rau sam
Rau sam giàu vitamin A, C, vitamin nhóm B, nhiều khoáng chất như kali, magiê, canxi, sắt, kẽm và selen. Ngoài ra còn chứa nhiều acid béo cần thiết như omega 3 đặc biệt ở trong hạt. Chất nhầy có nhiều trong rau sam, các chất chống oxy hóa như flavonoid, phytoestrogen, cùng các axit hữu cơ khác như axit xitric hoặc axit malic. Một tính năng đặc biệt khác là trong thành phần hoạt chất có chứa melatonin, hormon điều hòa giấc ngủ và sự tỉnh táo cho cơ thể.
+ Trị giun: Rau sam là loại rau có tác dụng trị giun một cách hiệu quả, đặc biệt với các loại giun kim, giun đũa. Bạn có thể tiến hành làm như sau: Lấy 50g rau sam tươi, đem rửa sạch, giã nhuyễn vắt lấy nước cốt (nên sử dụng rau sam vừa hái sẽ tốt hơn). Trước khi đi ngủ hoặc mỗi buổi sáng thức dậy khi chưa ăn gì hãy uống một cốc nước ép rau sam. Đợi 4h sau mới có thể ăn nhẹ. Thực hiện đều đặn từ 3 – 4 ngày sẽ giúp tẩy sạch giun cho bạn.
+ Trị tiểu rắt, tiểu ra máu: Rau sam rất tốt trong việc giúp sát trùng đường chống viêm nhiễm, giúp loại tiểu để loại bỏ nhiều chất cặn bã ra khỏi thận. Do đó, nếu đi tiểu thấy rát, khó chịu hoặc ra máu, hãy hái khoảng 100g rau sam tươi, đem rửa sạch, thái nhỏ. Nấu canh cùng với 50g rau dền cơm để ăn trong ngày. Ăn mỗi ngày 3 lần, kiên trì ăn trong vòng từ 5 – 7 ngày tình trạng tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu sẽ được cải thiện.
+ Làm lành vết thương: Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh được rằng, lá rau sam có tác dụng rất tốt trong việc làm lành các vết thương, giúp đẩy nhanh quá trình kéo da non ở vết thương. Cách thực hiện khá đơn giản, bạn chỉ cần hái một nắm rau sam, đem rửa sạch giã nhuyễn rồi đắp trực tiếp lên vết thương. Đắp trong vòng 7 ngày, bạn sẽ thấy hiệu quả nhưng cần phải thay lá mỗi ngày một lần nhé
+ Tác dụng trên tim mạch: Omega 3 có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch rất hiệu quả, điều hòa lưu thông máu và dự phòng rối loạn nhịp tim… Hàm lượng kali và omega 3 trong rau sam tương đối cao, điều này giúp điều chỉnh cholesterol trong máu, giúp huyết áp được ổn định. Chữa xơ vữa động mạch, làm hạ độ cholesterol trong máu: Rau sam tươi và gừng sống 3 lát. Luộc hoặc nấu canh ăn hàng ngày. Ăn cả nước lẫn xác. Nên mỗi đợt từ 5 đến 7 ngày.
+ Trên đường tiêu hóa: Trong rau sam chứa nhiều chất nhầy nên có tác dụng làm dịu đường tiêu hóa, tiết niệu, tránh được các bệnh lý thường gặp. Ngoài ra điều trị táo bón vì hàm lượng chất xơ cao và dự phòng ký sinh trùng đường ruột. Rau sam là bài thuốc trị kiết lị khá hay được ông bà ta truyền lại và vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Lấy 100g rau sam, 100g cỏ sữa, đem rửa sạch, cho vào ấm đun với 400ml nước. Đun cho đến khi nước cạn còn 100ml thì gạn ra lấy nước uống ngày 2 lần. Nếu kiết lị kèm hiện tượng hay đi ngoài thì có thể thêm vào 20g cỏ nhọ nồi.
+ Rau sam hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Rau sam giúp trị bí tiểu và đau do co thắt đường tiết niệu rất tốt nên cực kì thích hợp cho những bệnh nhân mắc chứng bệnh tiểu đường. Để trị tiểu đường, lấy khoảng 25g rau sam đun sôi cùng 4 lít nước. Đun trong vòng 30 phút sau đó gạn lấy nước uống như nước lọc mỗi ngày. Sử dụng trong 30 ngày sau đó ngừng một tuần lại uống tiếp.
Ngoài ra, rau sam còn có nhiều tác dụng khác như trị mụn nhọt, lở ngứa, sỏi thận, Chữa khí hư, bạch đới ở phụ nữ, trị các chứng xơ vữa động mạch, bệnh gout…
+ Chữa khí hư, bạch đới ở phụ nữ: Rau sam tươi giã nát vắt lấy nước, hòa với 2 lòng trắng trứng gà, khuấy đều, hấp chín. Mỗi ngày ăn 2 lần, ăn từ 3-5 ngày.
+ Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể: Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.
+ Chữa ho ra máu: Nếu bị chứng này thì lấy rau sam tươi giã nát vắt nước uống hoặc nấu canh rau sam ăn, ngày ăn 2 lần (hoặc uống). Ăn hoặc uống liền trong 1 tuần thì thấy bệnh bắt đầu biến chuyển. Tiếp tục dùng trong khoảng 1 tháng thì bệnh khỏi hẳn, thời gian dùng thuốc phải liên tục. Tuy nhiên, nếu ho ra máu do lao thì phải kết hợp dùng thuốc theo công thức thuốc chống lao của bác sĩ chuyên khoa lao.
+ Chữa bệnh trĩ: Khi mới bị mắc bệnh trĩ thì lấy 2 nắm rau sam rửa sạch rồi luộc lên ăn cả cái, lấy nước còn nóng để xông tại chỗ, khi ấm vừa thì ngâm và rửa kỹ vùng trĩ. Kiên trì làm như thế liên tục từ 20-30 ngày là một liệu trình.
+ Chữa trùng cắn: Nếu bị rắn rết cắn, ong đốt, chạm vào sâu róm khiến đau sưng và ngứa rất khó chịu thì lấy rau sam giã nát đắp vào vết thương vừa giã vắt nước uống rất mau khỏi. Tuy nhiên nếu bị rắn độc cắn thì sau khi sơ cứu phải chuyển đi bệnh viện ngay.
+ Chữa sỏi thận: Có rất nhiều vị thuốc đông y hỗ trợ trị sỏi thận và rau sam là một trong số này. Uống nước nấu lá sam và cố nhịn tiểu đến khi không nhịn được nữa hãy đi và điều này sẽ giúp người bị sỏi thận tống sỏi ra ngoài theo đường tiểu.
+ Hỗ trợ trị bệnh Gout: Rau sam có tác dụng chống viêm và thải acid uric ra khỏi cơ thể theo đường tiểu nên đặc biệt tốt trong hỗ trợ trị bệnh Gout. Chúng ta đều biết acid uric đọng lại ở các khớp ngón chân là nguyên nhân gây ra bệnh gout.
+ Trị trướng bụng: Dùng 300g rau sam, rửa sạch, chia làm 2 lần, mỗi lần 150g, thái nhỏ, nấu lẫn với nước vo gạo nếp lần 2 tạo thành một thứ canh hơi sệt. Loại canh này có tác dụng kích thích vận động của đường ruột, lưu chuyển tiêu hóa, tình trạng trướng bụng, phù thũng sẽ được giảm.
+ Trị mụn nhọt: Lấy 30g rau sam, rửa sạch, sau đó giã nát. Bọc toàn bộ thứ rau đã nát này vào một gạc sạch, sau đó đắp lên phần da bị mụn nhọt. Mỗi ngày thay 2 lần. Đắp chừng 3 ngày thì mụn nhọt chín và vỡ. Tuy nhiên, các bác sỹ cũng khuyến cáo rau sam có tính mát nên không thích hợp cho những người có tính hàn, bị tiêu chảy, hay người mang thai không nên ăn rau sam.
3. Những lưu ý khi dùng rau sam
Ngoài ra, với những bệnh như ung thư, đái đường, viêm gan, viêm túi mật, viêm thận, cao huyết áp… tác dụng của rau sam khi uống nước rau sam sẽ có hiệu quả rõ rệt.
Tuy nhiên, đối với những người bị tỳ vị hư hàn, tiêu chảy, và đặc biệt là phụ nữ có thai không nên dùng rau sam.
Những bệnh nhân có thể tạng hư hàn, hay đi tiêu lỏng, khi sử dụng rau sam cần phối hợp với những vị thuốc cay, ấm để không làm trệ tỳ…
Có thể bạn quan tâm:
>>> Công dụng của củ tỏi với sức khỏe con người như thế nào
Viết bình luận