NÔM NA VỀ CÁC LOẠI VACCINE PHÒNG COVID-19
BÀI CỦA BS TRẦN VĂN PHÚC
1. BẤT HOẠT (XÁC ƯỚP - THE MUMMIES )
Hai loại vaccine SinoPharm và SinoVac của Trung Quốc làm theo công nghệ cổ điển là 'virus bất hoạt', tức là nuôi cấy số lượng lớn virus Covid-19 rồi bất hoạt chúng bằng hóa chất (nôm na là ướp xác bọn nó) khiến chúng ko thể sinh sôi hay gây bệnh được nữa. Sau khi được tiêm xác ướp nguyên con của Covid-19, cơ thể bạn quen mặt với bọn này. Lỡ khi bọn virus sống xâm nhập thì cơ thể bạn lập tức nhận ra và diệt chúng ngay. Hàng TQ được cái rẻ và sẵn nhưng tỉ lệ tạo miễn dịch thấp, chỉ 50-78% người tiêm có phát sinh miễn dịch (tức là 10 người tiêm thì chỉ 5-8 người có kháng thể).
2. VECTOR (NGƯỜI VẬN CHUYỂN - THE TRANSPORTER)
Ba loại vaccine của Johnson&Johnson (J&J - Mỹ), AstraZeneca (châu Âu) và Sputnik-V (Nga) dùng công nghệ vector (vector có nghĩa là 'người vận chuyển'). Họ cấy 1 đoạn gen Covid-19 vào 1 loài virus vô hại (như virus cúm, hoặc adenovirus), rồi nhờ em virus vô hại này vận chuyển đoạn gen này vào tế bào người. Tế bào sẽ dùng đoạn gen đó sản xuất ra đoạn protein đặc trưng của Covid-19, rồi hệ miễn dịch sẽ nhận biết và phát sinh kháng thể.
Ưu điểm là tỉ lệ tạo miễn dịch tốt (65%-95%), dễ bảo quản (chỉ cần tủ lạnh thông thường), và giá rẻ (chỉ 3-4 USD/liều).
Lưu ý: J&J chỉ cần tiêm 1 mũi trong khi đó, mũi 1 và mũi 2 của Sputnik-V dùng 2 chủng virus khác nhau.
3. mRNA (NGƯỜI ĐƯA THƯ - THE POSTMAN)
Đây là công nghệ xịn sò nhất do Pfizer-BioNTech và Moderna sở hữu. Vaccine chỉ dùng đoạn mã di truyền mRNA của Covid-19 như một người đưa thư, khi tiêm vào cơ thể thì đoạn mã này sẽ thông báo cho tế bào người tự sản xuất ra protein của virus, nhờ đó mà tạo ra kháng thể. Vaccine mRNA cần một lớp màng nano lipid bao quanh để đảm bảo sự nguyên vẹn của mRNA. Cách này tuyệt hay vì ít bị tác dụng phụ, tỉ lệ tạo miễn dịch rất cao (90-95%) nhưng trở ngại là giá cao (25-30 usd/liều) và bảo quản khó (Pfizer cần lạnh âm 70 độ C, Moderna thì cần ít lạnh hơn). Mới đây FDA đã cho phép các loại vaccine này có thể được bảo quản ở nhiệt độ tủ lạnh thường (đồng nghĩa với hạn sử dụng ngắn lại).
4. RECOMBINANT NANOPARTICLES (TIỂU PHẦN TÁI TỔ HỢP - MANG THAI HỘ)
Vaccine Novavax của Mỹ và Nanocovax của Việt Nam dùng công nghệ tiểu phần tái tổ hợp của virus. Công nghệ này sau khi nhờ côn trùng hoặc động vật sản xuất ra các đoạn mã (spike hay gai) của SARS-CoV-2, thì dùng mảnh nano liên kết các đoạn mã này lại thành một quả cầu gai, rồi đưa những quả cầu gai này vào cơ thể người. Do các đoạn gen ko lấy trực tiếp từ SARS-COV-2 nên ko lo gây bệnh. Mặt khác, khả năng kích thích sinh miễn dịch cũng kém hơn, nên NSX thường phải thêm tá dược phù hợp để đảm bảo sinh ra nhiều kháng thể. Kiểu nhờ mang thai hộ nên sợ con nó ko nhận ra bố mẹ, phải mua cho nhiều đồ chơi, tìm đúng loại thì nó mới yêu mình. Vaccine này có giá cao như loại mRNA nhưng lại dễ bảo quản như loại vector. Novavax của Mỹ cho hiệu quả trên 90% trong các thử nghiệm còn Nanocovax 'make in VN' hiện đang tiến hành, cũng rất khả quan.
Có thể bạn quan tâm:
>>> VIRUS CORONA (Covid 19) - Cách phòng tránh hiệu quả
>>> Hướng dẫn thực hành tiêm chủng vắc xin phòng covid-19
>>> Cách phòng ngừa dịch Covid 19 và cách tăng cường miễn dịch hiệu quả
Viết bình luận